Sekcja tematyczna:

Dokumenty artystów

Andrzej Pierzgalski (1938-2016) założył i prowadził w Łodzi w latach siedemdziesiątych Galerię A4. W Sztuce i Dokumentacji otwarta została w 2012 roku poświęcona mu galeria. Od 2018 roku kuratorem galerii jest Leszek Brogowski.

Po drugiej wojnie światowej dokonał się gwałtowny proces dekonstrukcji tradycyjnego pojęcia dzieła sztuki: procesualność i informacja zastąpiły materialny przedmiot; doku-menty zastępujące dzieło odnoszono raczej do procesu pracy, niż do aktu twórczego; intelek-tualizacja procesów artystycznych przeciwstawiona została estetycznemu fanatyzmowi; dys-krecja, umiarkowanie i powściągliwość przeciwstawiono wystawności, spektakularyzacji i przesadności, zwłaszcza rynku sztuki itd. Jednym z najciekawszych miejsc, gdzie zatarły się wyraźne kontury pojęcia dzieła sztuki, jest właśnie jego pogranicze z dokumentem. Historycy sztuki rozróżniają jeszcze często dzieło jako właściwy przedmiot badań oraz towarzyszące mu dokumenty, takie jak: zamówienie, umowę o dzieło, dokument notarialny, itp., jako materiał jedynie towarzyszący badaniom. W odniesieniu do wielu praktyk współczesnej sztuki rozróżnienie to nie da się już zastosować, bo dzieło może mieć dziś postać dokumentu, a do-kument może zastępować dzieło; często te dwie funkcje nakładają się na siebie lub współistnieją. W pracy Dokument (1963), do dzieła zainspirowanego notatkami Marcela Duchampa, Robert Morris dołączył akt notarialny - Statement of Esthetic Withdrawal - na mocy którego wycofywał zeń wszelkie jakości estetyczne; jeśli dokument ten odłączyć od pracy i rozpatry-wać jedynie jako jej uzupełnienie, praca zmieni całkowicie swój charakter. Można nawet za-dać sobie pytanie, czy dzieło nie jest jedynie specyficznym dokumentem i śladem procesu artystycznego. Program galerii Dokumenty Sztuki skupi się jednak odtąd na dokumentach drukowanych: nie na tzw. drukach artystycznych, ale na dokumentach, których nośnikiem jest przemysłowy offset, kserokopia a nawet ręcznie składane, kauczukowe czcionki, czyli techniki reprodukcji mechanicznej, o których pisze Walter Benjamin na wstępie swojego eseju: "Niesamowite zmiany, jakie wywołało w literaturze pojawienie się druku, techniczna reprodukcja pisma, są zresztą znane. A stanowią one zaledwie jeden, jakkolwiek nad wyraz ważny, szczegółowy przypadek zjawiska, rozpatrywanego tutaj w skali historii powszechnej. Do drzeworytu dochodzą w okresie średniowiecza miedzioryt i sztych, a na początku dziewiętnastego wieku - litografia." [1] Otóż offset to tylko udoskonalona i uprzemysłowiona litografia, gdzie płyty cynkowe zastąpiły zbyt ciężki kamień litograficzny, umożliwiając tym sposobem masowy druk fotografii. Wykorzystanie przemysłowego druku jako podłoża dokumentów sztuki (manifesty, pisma artystyczne, książki artystów, katalogi, ulotki, zaproszenia, poezja wizualna, itp.) stało się impulsem do głębokich przemian nie tylko praktyk artystycznych, ale także - jak przewidywał to Benjamin - samego pojęcia sztuki. Prezentowane tu dokumenty sztuki będą zatem okazją do prześledzenia najważniejszych etapów i aspektów tych przemian.

Kuratorem galerii od 2018 roku jest Leszek Brogowski (since 2018).

[1] Walter Benjamin, „Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej,” w Twórca jako wytwórca, red. Hubert Orłowski, tłumaczenie Hubert Orłowski i Janusz Sikorski (Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1975), 68.

Propozycje do tej sekcji nadyylać do Leszka Brogowskiego: leszek.brogowski@univ-rennes2.fr